طراحی تاگوچی (Taguchi design) با توجه به نام پایه گذار این روش به نام مهندس ژاپنی “تاگوچی” نامگذاری شده است. طراحی تاگوچی به دلیل کارایی آن در کاهش هزینه های در صنایع تولیدی مورد توجه بسیاری قرار گرفت. این روش امروزه نیز کاربرد زیادی در بهبود کنترل کیفی در کارخانه ها ی تولیدی دارد. با توجه به توسعه و کارایی بالایی که از کاربرد این روش گزارش شد، این روش در زمینه های مختلف بیوتکنولوژی، مهندسی، بازاریابی و ..کاربرد روز افزون پیدا کرده است.
اساس طراحی تاگوچی
روش های تاگوچی بر اساس طراحی عاملی کسری دو سطحی و سه سطحی و یا مخلوطی از آنها بنا شده اند. فاکتورها به دو دسته قابل کنترل و غیر قابل کنترل یا عوامل مزاحم (noise factor) تقسیم می شوند. انتخاب سطح فاکتورهای قابل کنترل به نحوی باید انجام شود که تاثیر عوامل مزاحم را به حداقل برساند.
در طراحی تاگوچی از آرایه های متعامد (orthogonal array) استفاده می شود. برای این دو دسته پارامترها دو طراحی متعامد مختلف به کار می رود. آرایه درونی (inner array) برای متغیرهای قابل کنترل و آرایه بیرونی (outer array) برای متغیرهای مزاحم. ترکیب دو آرایه داخلی و بیرونی آرایه متقاطع (crossed array) را می دهد که اطلاعات مربوط به برهم کنش های بین متغیرهای قابل کنترل و مزاحم را فراهم می کند.
برای بررسی کارایی طراحی های تاگوچی، پارامتر سیگنال به نویز (signal to noise) به کار می رود. یک تابع ضرر (loss function) تعریف می شود که عبارت است از انحراف یک پارامتر از مقدار بهینه یا هدف را توصیف می کند.
طراحی مختلف تاگوچی معمولا به صورت دو سطحی انجام می شود. طراحی L4 برای مطالعات تا 3 فاکتور، L8 برای تعداد فاکتورهای تا 7 و L16 برای تعداد فاکتورهای تا 15 به کار می روند. طراحی L9 برای مطالعات 4 فاکتوری سه سطحی و L27 برای تعداد فاکتور تا 13 در سه سطح استفاده می شود.
نکات طراحی تاگوچی
- طراحی تاگوچی بر اساس طراحی عاملی کامل با حذف نقاط معینی از آن است.
- روش ساده ای ست و کاربرد گسترده ای در تحقیقات و کنترل کیفی محصولات دارد.
- توجه چندانی به اثرات متقابل در روش تاگوچی نمی شود. در واقع فقط فاکتورهای اصلی و برهم کنش های دو عاملی (AB,AC,BC,..) در نطر گرفته می شود و برهم کنش های بالاتر در نظر گرفته نمی شوند.
- معمولا در این روش تصادفی سازی (randomization) برای اجتناب از تاثیرات محیطی بر شرایط آزمایش صورت نمی گیرد.
