عیب یابی HPLC- استراتژی

اپراتوری و آنالیز درست و دقیق با دستگاه های کروماتو گرافی و به ویژه HPLC که فاکتورهای بسیاری بر نتایج آن تاثیر می گذارد کار ساده ای نیست. هر کاربر HPLC باید بداند چگونه می تواند مشکلات و منابع آنها را شناسایی و حل کند و یا به عبارت دیگر شیوه عیب یابی (Troubleshooting) دستگاه HPLC را بداند. بدون این دانش، وقت، انرژی و هزینه زیادی در یک جستجوی خودسرانه و غیر سیستماتیک برای یافتن منبع احتمالی این مشکل هدر می رود.

 عیب یابی HPLC قسمت اول – استراتژی

هر کسی که با تجهیزات کروماتوگرافی و به ویژه کروماتوگرافی مایع با کارآیی بالا یا HPLC سرو کار دارد می داند که هنگام کار اختلالات و مشکلات وجود دارد و باید از عهده رفع آنها برآید. برخی از آنها به خود تجهیزات مربوط می باشد (به عنوان مثال اختلالات پمپ، عملکرد بد ترموستات و غیره) در حالی که سایر مشکلات ناشی از عواملی است که به طور مستقیم مرتبط با تجهیزات نمی باشد (به عنوان مثال گرفتگی). این مشکلات صرفاً به تکنیک HPLC  وابسته نیستند، بلکه می توانند جنبه عمومی تری داشته باشند.

تجهیزات HPLC متنوع است و استانداردهای بالایی در زمینه الکترونیک، تجهیزات و مواد دارا می باشد. طول عمر این قطعات محدود است و در نتیجه، فرسایش می تواند در نهایت باعث بی ثباتی یا خرابی شود.

1-   رویکرد

با هرگونه اختلال یا نقص / خرابی باید به طور سیستماتیک برخورد شود. اگر پس از یک بررسی کوتاه، مشکل حل نشد، باید یک جستجوی سیستماتیک انجام شود تا علت اختلال مشخص شود. کل ناحیه تحت تاثیر اختلال باید مشخص شود، پس از آن می توان آن را به مناطق مختلفی تقسیم کرد که هر یک مربوط به یک قسمت یا یک قطعه از تجهیزات HPLC است.

دلیل اختلال چه چیز می تواند باشد؟
موارد مرتبط احتمالی	ناحیه اختلال
فاز متحرک بافر ستون حجم مرده نمونه	کروماتوگرافیکی
پمپ اینجکتور اتصالات	مکانیکی
دتکتور سیستم داده پرینتر	الکترونیکی
نمونه فاز متحرک ستون دتکتور الکتروشیمیایی دتکتور uv	شیمیایی
دتکتور uv	اپتیک
ستون دتکتور RI ترموستات	دمایی
پمپ	فشار
آماده سازی نمونه تفسیر	شخص

 

 

 

 

 

 

 

 

 

هر یک از این موارد فرعی باید به عنوان منبع احتمالی مشکل بررسی شود. به این ترتیب ممکن است یک یا احتمالاً بیش از یک علت مشخص شود. در ابتدا، این تکنیک ممکن است وقت گیر و نا مناسب به نظر برسد، اما دنبال کردن این مسیر با گذشت زمان، و تکرار به کارگیری آن موجب نهادینه شدن آن به عنوان یک روش در حل مسئله می شود.

قبل از جدا کردن تجهیزات، باید یک بررسی مقدماتی ساده انجام شود. هنگامی که در داخل آزمایشگاه، چندین نفر با یک دستگاه کار می کنند و قطعات در حال تعویض هستند، بررسی منبع برق، کابل های اتصال، ولتاژها (به ویژه در رابطه با سیستم های داده) و غیره مفید است.

2-   شناخت یک مشکل

برای حل یک مشکل، ابتدا باید آن را تشخیص دهید. در صورت شناسایی خطا یا سوء عملکرد، می توان آنرا بررسی، تجزیه و تحلیل و رفع کرد. اگرچه بسیاری از مشکلات کاملاً واضح است، اما مشکلات زیادی وجود دارد که چندان مشهود نیستند و البته موارد غیر مشهود بیشتر دیده می شوند. برخی سوء عملکردها در LC به طور کلی در مدت کوتاه شناخته می شوند، اما برخی خطاها و منابع خطا در یک آنالیز ممکن است برای مدت طولانی قابل شناسایی نباشد. هدف از توسعه و بکار گیری فرآیند QC در آزمایشگاه این است که با رویکرد جامع تر، حتی خطاهای خاموش و ثانویه را نیز بدست آورد.

بدیهی است که هرگونه عدم توانایی در تشخیص اختلال در نتایج، یک مشکل جدی است. بنابراین، ایجاد استراتژی های QA / QC موثر در یک آزمایشگاه مهم است. سیستم های کیفیت و کتابچه های راهنمای جزئیات مراحل تجزیه و تحلیل اختلالات می توانند بسیار مفید باشند. هنگام مستند سازی اختلالات و تجزیه و تحلیل آنها در عیب یابی HPLC، تحلیلگر باید به صورت روشمند کار کند، به طور کلی به اقدامات خود بسیار توجه کند، مراحل انجام شده و نتایج به دست آمده را مستند کند و لیست علل احتمالی را مرتباً ویرایش کند. اگر آزمایشگاه از استراتژی مستندسازی خوبی برای تجزیه و تحلیل عیب یابی برخوردار باشد، در صورت بروز مجدد مشکل، کل فرآیند ساده می شود.

3-   استراتژی عیب یابی

موارد زیر به طور کلی بخشهای اصلی چنین استراتژی هستند:

1. بازرسی بصری کروماتوگرام: هر کروماتوگرام باید تأیید شود. مقادیر زمان بازداری، حدود مشخص شده برای انتگرال گیری سطح زیر پیک و خط پایه محاسبه شده باید بررسی شوند زیرا انتگرال گیری سطح زیر پیک و پردازش داده ها می توانند از منابع خطا باشند.
2. آزمایشات معمول روزانه سیستم کروماتوگرافی: پارامترهای عملیاتی / متغیرها (جریان، ترکیب فاز متحرک، سیگنال پس زمینه آشکارساز و غیره) باید مورد توجه باشند. عملکرد صحیح موارد دیگر و وضعیت مناسب سوئیچ های کنترل دستگاه نیز باید بررسی شود.
3. آزمایشات روزانه بر روی سیستم وقتی به خوبی کار کند: استانداردهای آزمون، نمونه های آزمایشی و موارد آزمایشی اطلاعاتی را در مورد عملکرد سیستم کروماتوگرافی ارائه می دهند.

الف. آیا تعداد پیک ها با تعداد مورد انتظار یکسان است؟

ب. آیا همه زمان های بازداری آنطور که باید هستند؟

پ. شکل هر پیک چگونه است؟

ت. آیا خط پایه طبیعی است؟

ج. آیا مصرف فاز متحرک طبیعی است؟

د. میزان نویز آشکارساز چقدر است؟

4. مهم است که همه موارد موثر بر کیفیت آنالیز را روزانه امتحان کنید. بدیهی است که مواردی که بر روی هر چیزی تأثیر نمی گذارند، نیازی به آزمایش ندارند. به طور کلی، کاربرد نهایی نتایج آنالیز شدت فرایند QA / QC را دیکته می کند.
5. آزمایش ها و بازرسی های هفتگی (یا در غیر این صورت منظم): همه موارد موثر در آنالیز که تغییرات کمتری دارند و یا کمتر بحرانی هستند باید به طور منظم آزمایش شوند: مانند سرنگ، فیلترها، استانداردهای کالیبراسیون، نمونه شاهد و غیره
6. نگهداری پیشگیرانه: تعویض سپتوم، تمیز کردن انژکتور، تمیز کردن دتکتور و غیره باید انجام شود نه اینکه این موارد را رها کنید تا زمانی که مشکلی بوجود آید. هر دستگاه کروماتوگرافی باید یک برنامه که نشان دهد کدام قسمت ها به تعمیر و نگهداری نیاز دارند و همچنین فاصله زمانی نگهداری آنها را داشته باشد.
7. نگهداری سالانه: همانند اتومبیل، دستگاه کروماتوگرافی نیز به صورت دوره ای نیاز به نگهداری جدی دارد. بهتر است این امر طی یک قرارداد به یک شرکت متخصص و ارائه دهنده این خدمت سپرده شود. در بیشتر موارد تأمین کننده تجهیزات می تواند چنین تعمیراتی را انجام دهد.

4-   قوانین طلایی عیب یابی HPLC

هر انحرافی به سرعت منجر به نتایج ضعیف کروماتوگرافی می شود. بنابراین هر کاربر HPLC باید با عیب یابی کروماتوگرافی مایع با کارآیی بالا آشنا بوده و بداند چگونه اختلالات و منابع مشکل را شناسایی، مدیریت و حل کند. بدون این دانش، زمان زیادی در جستجوی غیر سیستماتیک و خودسرانه برای جستجوی علل احتمالی این مشکل از بین خواهد رفت.

قوانین طلایی:

1. یک بار دیگر آن را امتحان کنید
2. دوباره نصب کنید
3. آن را دور بریزید
4. هر کاری که می کنید بنویسید
5. علت را برطرف کنید

حذف منبع ایجاد مزاحمت همیشه به این معنی نیست که فرد علت ایجاد اختلال را پیدا کرده است. اختلالات دارای دلیل می باشند. وقتی آن را پیدا نکردید، احتمالاً مشکل برمی گردد و اختلال برطرف نشده است.

وقتی اختلال از قسمت خاصی از دستگاه به وجود آید، این قسمت باید با قطعه ای که مطمئن هستیم به درستی کار می کند جایگزین شود و به دنبال آن تست سیستم انجام شود. اگر با تغییر این قطعه مشکل برطرف شد، قسمت خراب را بردارید. آن را در آزمایشگاه نگه ندارید، این خطر وجود دارد كه توسط یك اپراتور بی خبر مورد استفاده مجدد قرار گیرد.

 

5-   مستندسازی عیب یابی HPLC

مهم است که به خصوص در مورد اختلالات و مشکلات پیچیده، تمام عملیات عیب یابی کاملاً مستند باشد. گاهی اوقات، عیب یابی و تست می تواند طی چندین روز ادامه یابد. اگر نتایج به خوبی ثبت نشود، خطر گیج شدن و دور خود چرخیدن و تکرار تست هایی که قبلاً انجام شده اند وجود دارد.

در مراحل عیب یابی HPLC علائم، آزمایشات، راه حل های احتمالی، راه حل نهایی و کلیه اطلاعات مربوطه را ثبت کنید. این نوع اطلاعات همچنین برای همکاران (مبادله تجربیات) و برای آینده سودآور است. هیچ چیز ناامید کننده تر از یادآوری این مسئله نیست که مشکلی قبلاً رخ داده است، اما مستندات چگونگی حل آن وجود ندارد. به خاطر داشته باشید که مشکلات ممکن است دوباره تکرار شوند. در این مسیر به یاد داشته باشید که هر وسیله ای دفترچه راهنمای خود را دارد و این کتابچه راهنما باید طول عمر مورد انتظار تجهیزات را مشخص کند.