کلر و خواص شیمیایی ویژه آن سبب شده تا کلر متداول ترین ضدعفونی کننده برای آب آشامیدنی، استخر و چاه باشد. به طور کلی تخمین زده می شود که میزان سالانه فروش کلر در دنیا 65 میلیون تن باشد. بنابراین تعجبی ندارد که فروش کلر با انواع نام های و برندهای تجاری با غلظت و درصد مختلف موجود باشد و تفاوت قیمت کلر سبب گیج شدن خریداران هنگام خرید و فروش کلر می شود. در ادامه انواع تجاری کلر و نکات کلیدی خرید کلر بررسی می شود.
انواع تجاری کلر
- کلر با خلوص 65 درصد و کمتر با رنگ نسبتا طوسی و ناخالصی های زیاد که برای مصارفی غیر خوراکی- غیرآشامیدنی استفاده می شود مانند شستشوهای صنعتی قالیشویی لباس شویی گندزدایی و ضدعفونی سطوح میوه ها و سبزیجات. این کلرها معمولا ایرانی یا چینی هستد کهبرخی از برند های آن کیفیت چندان مناسبی ندارند.
- کلر با خلوص 70 درصد بارنگ سفید و پودری که در بازار با نام کلرهندی یا کلر ژاپنی نیز شناخته می شودو خلوص این کلر در حدی هست که برای تصفیه آب آشامیدنی و استخرهای شنا نیز استفاده می شود. کلر ژاپنی به دلیل کیفیت بیشتر قیمت بسیار بالاتری نسبت به کلر هندی دارد و به همین علت کلرهندی مصرف بیشتر و در نتیجه فروش بیشتری دارد.
- کلر با خلوص 90% که به صورت قرص در بازار موجود است و به کلر آمریکایی نیز معروف هستند. این نوع کلر نیز مصارف خانگی و آشامیدنی دارد.
هنگام خرید کلر باید به این نکات توجه کنید:
با توجه به انواع تجاری و قیمت های متفاوت فروش کلر حتما قبل از خرید کلر در مورد میزان هزینه و کیفیت کلری که می خواهید بخرید اطمینان حاصل کنید. باید از قبل بدانید که خرید کلر را برای چه هدفی انجام می دهید و بر اساس آن اقدام به خرید کلر نمایید. مسلما برای شستشو سطوح کلر با کیفیت کمتر و قیمت مناسب تر بهتر خواهد بود. متاسفانه انواع نمونه های تقلبی کلر در بازار بسیار زیاد است. در بسیاری از مواقع آنالیز کمی و کیفی جهت اطمینان از اصالت آن ضروری ست. حتما در هنگام خرید کلر به برچسب های روی بسته بندی تاریخ انقضا سوابق و دانش فنی فروشنده و .. توجه نمایید.
کلر و خواص شیمیایی و فیزیکی آن
کلر (Cl) با عدد اتمی 17 و وزن اتمی 35.34 پرکاربردترین و شناخته شده ترین عنصر گروه هالوژن های جدول تناوبی ست. مولکول کلر یک ترکیب دو اتمی (Cl2) است که به راحتی با بیشتر ترکیبات واکنش می دهد تا ترکیبات کلرید تشکیل شوند.
کلر قابل انفجار و قابل اشتعال نیست اما به شدت تمایل به واکنش با برخی از مواد دیگر دارد. کلر در حالت گازی زرد متمایل به سبز است و بوی زننده و نامطبوعی (بوی مایع سفید کننده با پایه کلر) دارد. کلر به ندرت در حالت مایع است چون نقطه جوش بسیار پایینی دارد ( 34- درجه سانتی گراد در فشار اتمسفری).
کلریدها، کلریت‌ها، کلرات‌ها، کلروفرم، تترا کلرید کربن، از ترکیبات متداول کلر هستند. نمک طعام (NaCl) یا سدیم کلراید رایج ترین ترکیب کلر است.
اثرات سوء کلر
با توجه به کلر و خواص شیمیایی آن اثرات سوء آن خیلی زود شناخته شد. در شرح اثرات سوء کلر کافی ست به این نکته اشاره شود که در جنگ جهانی اول از کلر گازی به عنوان یک گاز جنگی استفاده شده است. به طور کلی کلر یک ماده سوزش آور برای چشم ها پوست و سیستم تنفسی است. کلر در حالت گازی تحریک کننده دستگاه تنفس بوده سبب تورم غشای مخاطی می شود که این امر در کودکان و افراد سالمند نمود بیشتری خواهد داشت. کلر به صورت مایع نیز سبب سوختگی پوست و ریزش مو می شود. اثرسوء کلر بر انسان مشابه تمام ترکیبات شیمیایی دیگر به غلظت آن و زمان تماس با آن بستگی دارد.
برخی از ترکیبات خاص کلر سرطان زا هستند به عنوان مثال تری هالو متان ها که بارها در تحقیقاتی که بر روی سمیت آن انجام شده بر سرطان زا بودن آن تاکید شده است.
مسمومیت با کلر بالاخص در زمان های تماس طولانی با غلظت های بالا ممکن است با سرفه و عطسه به همراه سوزش گلو، افزایش ترشح بزاق و استفراغ همراه باشد. در استنشاق های طولانی مدت شخص دچار تنگی تنفسی و حتی مرگ می شود در صورتی که میخواهید از کلر برای استخر و یا دیگر مصارف عمومی استفاده کنید و تخصص چندانی در این مورد ندارید دقت فرمایید که ملاحظات ایمنی را رعایت کنید. توصیه می شود برای کلر زنی به آب استخر یا منابع آبی با حجم بالا که نیاز به مقادیر مشخص و تجهیزات ویژه دارد حتما از شرکت متخصص در این زمینه کمک بگیرید.
کاربردهای کلر
تصفیه آب: احتمالا همه می دانیم که کلر یکی از مهم ترین مواد ضد عفونی کننده آب استخر می باشد. تصفیه آب بیش از 90% آب آشامیدنی در اروپا با کلر ضد عفونی می شوند.
داشتن یک استخرشنای کامل با آبی درخشان و تمیز و حس خوشایند شنا کردن در آن مستلزم اقدامات مناسب برای پاک سازی استخر و جلوگیری از هرگونه آلودگی بهداشتی ست. این اقدامات سبب می شوند تا آب استخر شفاف و عاری از جلبک باقی بماند و هم چنین عوامل بیماری زا مانند قارچ ها میکروب ها و باکتری ها نیز به حداقل رسانده شود.
راه های زیادی وجود دارد که آب استخر شما می تواند آلوده شود. راه های آلودگی آب یک استخر می تواند محیط زیستی یا انسانی باشد. آلاینده های محیطی شامل گرد و غبار باد ، باران حاوی اسپور های جلبک های میکروسکوپیک و آب ورودی از منابع غیر معتبر است. آلودگی محیط زیستی در استخرهای سرپوشیده بسیار کم است. آب از طریق عرق کردن، مواد آرایشی، بزاق، ادرار و سایر مواد نامطلوب نیز می تواند توسط انسان آلوده شود. بنابراین مهم است سطح بهداشتی آب در استخر شنا شما به طور مرتب بررسی شده و اقدامات دوره ای لازم انجام شود.
اهمیت و شهرت کلر در گندزدایی آب استخر به سه ویژگی عمده کلر برمی گردد: ضذعفونی کننده سریع و مقاوم، کشنده موثر جلبک و اکسیدکننده قوی آلاینده های ناخواسته.
ضد عفونی کننده خانگی: کلر برای تولید مایع سفید کننده خانگی (با نام متداول اب ژاول یا وایتکس) به کار می رود که برای سفید کردن و ضد عفونی کردن لباس ها،ضدعفونی سطوح آشپزخانه و حمام و دستشویی استفاده می شود. ضد عفونی کردن آب با کلر هر سال هزاران نفر را از بیماری های واگیری چون وبا، تب تیفویید و هپاتیت A و هم چنین از اسهال و انواع ضایعه های پوستی نجات می دهد.
غذا: کلر برای حفاظت از مواد غذایی در برابر آفات و سالم ماندن آنها کمک می کند. ضمن این که تمیز کردن سطوح تماس با مواد غذایی و سطوح آشپزخانه با محلول های رقیق شده کلر سبب از بین بردن آلودگی های میکروبی مانند سالمونلا (Salmonella) و ای.کولی (E.Coli) شده و مانع انتشار گسترده آنها از طریق مواد غذایی می شود.
داروسازی: صنعت داروسازی برای بسیاری از تولیدات خود به کلر نیاز دارد مانند تولید دارو برای پایین آوردن کلسترول، کنترل دردهای آرتروز و از بین برنده های آلرژی. همچنین بسیاری از وسایل پزشکی مانند کیسه های خون، بخیه های جراحی، عینک ایمنی، لنزهای تماس, اسپری های تنفسی از کلر استفاده می شود. کلر در در سنتز و تولید محصولات دارویی و بهداشتی -آرایشی نیز نقش مهمی ایفا می کند. در 85 درصد از داروها یا از کلر استفاده شده یا سنتز آنها با جایگزینی کلر امکان پذیر بوده است.
صنعت و ساختمان:کلردر صنعت لاستیک و پلاستیک، فراورده های نفتی، رنگ ها و حلال ها، حشره کش، ضدعفونی کننده ها، صنعت کاغذ و منسوجات، مواد غذایی و .. نیز مورد استفاده قرار می گیرند. به عنوان مثال ساخت فوم های پلاستیکی و پنجره های پی وی سی دوجداره که سبب کاهش اتلاف انرژی و هزینه در ساختمان ها می شود از کاربردهای روزمره کلر به شمار می رود.
انرژی و محیط زیست و تکنولوژی: کلر در ساخت سلول های خورشیدی و رزین های اپوکسی توربین های بادی نقش مهمی دارد. همچنین کلر در تولید پردازنده های پرسرعت تلفن های هوشمند، کامپیوتر و تب لت استفاده می شود. در ساخت تهویه هوا، باتری ها، یخچال و فریزر و آهن رباهای با کارایی بالا نیز به کار می روند.
